Balita

Anong Balita?

Ang balita ay ang komunikasyon ng mga kasalukuyang kaganapan sa labas at/o loob ng isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga mamamayan. Maaari itong ihayag sa pamamagitan ng paglilimbag, pagsasahihimpawid, Internet, o galing sa bibig at ikalat sa ikatlong partido o sa maramihang mambabasa, nakikinig o nanonood.

     • Ang mga mamamahayag ay may ganitong kasabihan: kapag ang tao ay nakagat ng

       aso, hindi ito balita; ngunit kapag ang aso nakagat ng tao, ito ay balita.

     • Sa ibang pakahulugan, ang balita ay isang pangyayaring hindi pangkaraniwan. Ito ay

        maaaring tungkol sa mga pangyayaring naganap o nagaganap na bago sa pandinig

        ng madla.

Kahalagahan ng Balita

1. Nagpapayaman ito ng talasalitaan.

2. Nagbibigay ito ng dagdag na karunungan.

3. Nagpapalawak ito ng kaalaman tungkol sa paligid.

4. Nagpapabatid ito sa takbo ng panahon at kalagayan.

5. Nagpapatalas ito ng kakayahang mangatwiran batay sa mga tiyak na kaalaman.

Mga salik na mahalaga sa Balita

1. mga pangyayari o detalye nito

2. kawilihan

3. mambabasa

Uri ng Balita

1. Paunang paglalahad - Itinuturing na hilaw pa ang ganitong uri ng balita, subalit inilathala na rin bunga ng pangangailangang maipaabot agad sa madla.

2. Tuwirang paglalahad - Sa ganitong uri ng paglalahad, tinatalakay ang pinakamahalagang impormasyon tungo sa maliliit na detalye.

3. Balitang bunga ng pakikipanayam - Karamihan sa balitang nabasa, naririnig at napapanood ay bunga ng pakikipanayam. Sa ganitong uri, ang pinakamahalaga lamang ang dapat isulat.

4. Kinipil na Balita - Ang ganitong uri ng balita ay dulot ng kakulangan sa espasyo sa pahayagan kung kaya ang buod ng maliliit na balita ay pinagsasama-sama.

5. Madaliang Balita o Flash - Ikinukulong sa kahon upang makatawag agad ng pansin.

6. Depth news o balitang may lalim - Kinakailangan ang masusing pananaliksik, upang higit na matalakay ang mga ulat na nakapaloob dito.

7. Balitang Pangsensya - Tungkol sa mga makabagong imbensyon o pagtuklas sa mga bagay na makakatulong sa pagpapadali ng mga gawain.

Iba pang uri ng balita

1. Balitang Panlokal - Mga balita tungkol sa isang lokal na yunit ng pamahalaan tulad ng barangay.

2. Balitang Pambansa - Mga balitang mahalaga at nagaganap sa buong bansa

3. Balitang Pandaigdig - Mga balitang nagaganap na mahalaga sa buong daigdig. halimbawa: Digmaan sa iraq

4. Balitang Pampulitikal - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa pulitika.

5. Balitang Pampalakasan - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa mga palaro at kompetisyong pangkalakasan

6. Balitang Pang-edukasyon - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa edukasyon.

7. Balitang Pantahanan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa pamamahala ng tahanan.

8. Balitang Pangkabuhayan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa negosyo at takbo ng kabuhayan ng bansa.

9. Balitang Panlibangan - May kinalaman sa larangan ng telibisyon, radyo, pelikula, tanghalan at iba pa.

10. Balitang buhat sa talumpati – ito’y buhat sa pinaghandaang okasyon tulad ng palatuntunan, seminar, panayam o pulong.

Ang isang balita ay maaaring sumagot sa anim na pahiwatig

1. Ano – itinatampok ang pinakamahalagang pangyayari.

2. Sino – tinutukoy ang isang tanyag o kilalang tao.

3. Bakit – tinatalakay ang sanhi o dahilan ng pangyayari.

4. Paano – itinatampok ang paraan ng pagkakaganap ng pangyayari.

5. Kailan – binabanggit ang petsa.

6. Saan – itinatampok ang pook o lugar na pinangyarihan.

Mga Mungkahi sa Mahusay na Pagsulat

• Isang ideya bawat pangungusap.

• Limitahan ang bilang ng mga salita sa pangungusap. 23-25 na salita lamang.

• Tiyakang maayos at lohikal ang pagkakahanay ng kaisipan.

• Gumamit ng pandiwang nasa aktibong tinig.

• Gumamit ng simpleng salita.

• Iwasan ang paggamit ng parehong salita sa pangungusap.

Ang mga sangkap ng balita

1. Kapanahunan/Napapanahon (Immediacy or Timeliness)--Kailangan ang pagyayari'y kagaganap o katutuklas lamang. Napapanahon pa rin ang balita kung ang pangyayari ay matagal nang naganap ngunit ngayon lamang nabunyag o natuklasan.

2. Kalapitan (Nearness or Proximity)--Higit na kinagigiliwan ng mga mambabasa ang mga pangyayari sa kanilang paligid kaysa sa mga pangyayaring nagaganap sa malalayong pook . Ang kalapitan ay maaring tumukoy rin sa kalagayang heograpiya (geographical nearness), kaangkan (kinship), kapakanan (interest), atbp.

3. Katanyagan (Prominence)--Kung ang paksa ng balita ay bantog o tanyag, ito ay nakaaakit at nakatatawag-pansin. Maaaring ito'y ukol sa isang pinuno ng pamahalaan, lider ng purok, mgataong kilala o dakila o tanyag sa lipunan. Maaari ring paksain ang isang matulaing pook.

4. Tunggalian (Conflict or Struggle)--Ano mang pangyayaring naglalarawan ng paglalaban, pagpapaligsahan at pagsasapalaran ay balitang interesante. Ito'y maaaring pagtutunggali ng katawng pisikal at mental; tao laban sa kapwa tao; tao laban sa hayop; tao laban sa kalikasan; tao laban sa kanyang sarili.

5. Kahulugan o Kalabasan (Significance or Consequence)--Kung ang isang pangyayari o bagay ay may ibubungang kabutihan o kasamaan ay nakatatawag-pansin, ano ang kahulugan o kalalabasan kung ang Komunismo ay ating tatangkilikin?

6. Di-karaniwan, Pambihira (Oddity, Unusualness)--Mga bagay na pambihirang mangyari gaya ng isang tao na napabalitang nagdadalantao, o ng isang taong patay na nabuhay at nang nakita niyang nasa loob siya ng ataol, siya'y namatay uli dahil sa takot.

7. Pagbabago (Change)--Ano mag pagbabago, maging sa pag-unlad o sa pagsama ay nakatatawag-pansin.

8. Pamukaw-Damdamin o Kawilihan (Human Interest)--Ito'y umaantig ng damdamin at kaukulang reaksyon ng mambabasa upang siya ay paiyakin, patawanin, pagalitan, pahangain, atbp.

9. Romansa at Pakikipagsapalaran (Romance and Adventure)--Ang romansa ay hindi nauukol sa pag-iibigan lamang. Isang halimbawa nito ay ang romansa ni Hemingway at ng karagatan; mga astronauts at ng kalawakan.

10. Hayop (Animals)--Magandang paksa sa balita ang mga hayop na may katalinuhan.

11. Pangalan (Names)--Kung marami ang mga pangalang nakalathala na nasasangkot sa balita, dumarami rin ang mga mambabasa.

12. Drama (Drama)--Ang daigdig ay isang dulaan at ang mga tao ay nagsisiganap ng dula ng tunay na buhay. Ang misteryo, pag-aalinlangan (suspense) o komedya ay nagbibigay ng kulay sa isang kuwento.

13. Kasarian (Sex)--Ito'y nagbibigay ng kawilihan na karaniwang natutunghayan sa romansa, pag-aasawa, paghihiwalay at pagdidiborsiyo. Nailalarawann rin ang mga kasarian, halimbawa kung ang isang babae ang pinuno ng mga bandido o kung ang naihalal na pangulo ng isang bansa ay babae gaya ni Gloria M. Arroyo.

14. Pag-unlad o Pagsulong (Progress or Advancement)--Magandang paksa ng mga ito sa balita.

15. Mga Bilang (Numbers)--Marami ang mahilig magbasa ng mga estatistiks tulad ng ulat sa pananalapi, kinalabasan ng eleksyon, panalong numero sa sweepstakes, vital statistics ng dalaga, atbp.